Hoe bouwen we ons referentiekader op?

Ooit gehoord van een referentiekader? Dit is de rugzak van onze aangeleerde (geconditioneerde) ervaringen. Deze rugzak hebben we nodig om betekenis te geven aan onze ervaringen. In de beginjaren, als je geboren wordt, is deze rugzak nog relatief leeg. Je gaat dan het leven in en doet allemaal nieuwe ervaringen op. Deze ervaring stop je in je rugzak. In deze rugzak kunnen alleen ervaringen gestopt worden die je nog niet hebt gehad. Ervaringen die overeenkomen met wat er al in de rugzak zit, komen er niet nog eens bij. Op een gegeven moment kom je op een leeftijd waarbij de rugzak bijna geheel gevuld is. Ervaringen die we dan nog meemaken komen veelal overeen met de ervaringen uit de rugzak. Elke ervaring wegen we op een gegeven moment af tegenover de ervaringen in de rugzak. En als deze overeenkomt dan komt deze ervaring onbewust tevoorschijn uit de rugzak. De ervaring uit de rugzak haalt dan op hoe we destijds gereageerd hebben en op basis van de eerdere evaluatie of we ons resultaat (willen = krijgen) geeft de ervaring uit de rugzak dan aan hoe we moeten reageren. Emoties zijn hier een goed voorbeeld van. Bij emoties reageren we op een situatie. We ageren niet. De respons die je een situatie dan geeft is op basis van de ervaring van de rugzak en niet wat er daadwerkelijk op dat moment gebeurd.

Dit betekent dat onze geconditioneerde ervaringen uit het verleden onze bril vormen om alle ervaringen die we nu op doen af te lezen. Deze geconditioneerde ervaringen zijn een bundeling van kleinere denkprocessen die uiteindelijk ons referentiekader vormen. Maar hoe is ons referentiekader dan opgebouwd? Onderstaand enkele voorbeelden hiervan.

Opvoeding
Als ongeborene zijn we verbonden met onze moeder. De eerste negen maanden van de zwangerschap spelen een zeer vormende rol. Hoewel we als volwassene een onderscheid kunnen maken tussen ik en de ander (lees omgeving) heeft een ongeborene deze capaciteiten nog niet. Alle gedachten, gevoelens, emotionele reacties worden door de ongeborene ervaren zoals de moeder deze ook ervaart. Moeder en kind zijn één. Alle ervaringen en de daarbij komende lichamelijke-, emotionele reacties en overtuigingen van de moeder zijn tevens die van de ongeborene. Vanaf de geboorte, welke door het kind zelf in werking wordt gesteld, ontstaat de eerste fundamentele verandering voor het kind, namelijk ik en de ander.
Vanuit spiritueel oogpunt is de geboorte op zichzelf een van de grootste veranderingen die iemand doormaakt. De wijze waarop de geboorte in gang wordt gezet als wel verloopt, bepalen voor een grote mate hoe het kind de wereld gaat ervaren. Zowel de 9 maanden in de baarmoeder als de geboorte creëren een eerste paradigma waarmee het kind in de wereld stapt.

Familie
Na de geboorte komen we als kind terecht in een gezin en een daarbij horende familie. Deze hebben een grote invloed op ons leven. Zij vormen namelijk het external frame of reference (EF) wat nodig is om te kunnen opgroeien. Alle overtuigingen, wereldbeelden, gedragingen en patronen worden overgenomen. Het bewust en onbewust opvoeden van de ouders brengt een conditionering teweeg. Het kind doet als papa en mama en de rest van de familie.

Tijd
De tijd waarin we geboren worden en leven is mede bepalend welk paradigma’s gehanteerd worden. Zo hadden ze bijvoorbeeld in de middeleeuwen de opvatting dat de aarde plat was. Wanneer we maar lang genoeg rechtuit zouden varen dan zouden we vanzelf van de aarde af vallen. Hoe lang we zouden vallen is de vraag, maar vermoedelijk dacht men dat we uiteindelijk neer zouden komen in de hel of iets dergelijks. Jaren later veranderde die gedachte natuurlijk toen bleek dat we een rondje om de wereld konden varen zonder ervan af te vallen. Deze paradigma shift maakt het mogelijk dat de perceptie veranderd waardoor nieuwe dingen ontstaan.
Naast de tijd spreken bijvoorbeeld de Maya’s ook over dimensies. In 2012 zullen we doorgroeien naar de 5de dimensie die ons in staat stelt onszelf als mens sneller te ontwikkelen. In de 5de dimensie zouden we vrij zijn van ons verleden en de patronen en oud zeer die ons tegenhielden in onze bewustzijnsontwikkeling om helemaal te worden wie we kunnen zijn. De energetische verandering bepaalt hiermee ook een deel van onze vermogens om andere elementen waar te nemen.

Onderwijs
Onderwijs speelt een grote rol in de vorming van ons referentiekader. Dit voornamelijk omdat we dit EF nodig hebben om alle aspecten van de menselijke persoon te kunnen integreren. Binnen het onderwijs vindt allereerst een basisvorming plaats die we nodig hebben om in onze huidige maatschappij te kunnen functioneren. Taal, rekenen en schrijven zijn een eerste stap in deze vorming. Hoe verder we in het onderwijssysteem komen des te groter wordt ons paradigma. We zoeken namelijk met het onderwijs de grenzen van ons paradigma op om door te kunnen groeien naar een nieuw paradigma. Zo evolueren we binnen het onderwijssysteem op basis van de keuzes die een ieder voor zichzelf maakt.
De psycholoog, uit het voorbeeld van Marlies, is door middel van onderwijs gevormd. Hij heeft theorieën en modellen geleerd over de psyche van de mens. Door de vorming van zijn onderwijs bekijkt hij Marlies haar verhaal op een totaal andere wijze dan dat de shiatsu therapeut dit zou doen, die immers een totaal ander onderwijs hierin heeft genoten.

Cultuur
Cultuur is het totaal aan gedeelde patronen van aangeleerd gedrag waarmee fundamentele biologische drijfveren omgezet worden in sociale behoeften en beloond worden door instituties, die tevens omschrijven wat is toegestaan en verboden (Gorer, 1949). Cultuur is daarnaast mede afhankelijk van de tijd en plaats. Zo is de Arabische cultuur anders dan de Westerse cultuur. Naast de verschillen worden ze ook anders beleefd. De Arabische cultuur is bijvoorbeeld een ‘samenzijn’-cultuur. Sociale omgang en met elkaar spreken is verheven tot een kunstvorm. De Westerse cultuur daarentegen is een individuele aangelegenheid waar het ‘IK’ meer centraal staat. De culturele achtergronden waarin we opgroeien zijn daarmee bepalend voor de conditionering. Om deze reden is het integratieproces in Nederland ook zo moeilijk. Het veranderen van een paradigma is namelijk niet van de een op de andere dag gebeurd en gaat verder dan het aanleren van taal en gedragingen.

Religie
Het overgrote deel van de mensheid is religieus. Het aantal aanhangers van de diverse wereldreligies verschilt sterk. Globaal gelden ongeveer de volgende cijfers (bron wikipedia):

Christendom
2,1 miljard
Islam
1,3 miljard
Niet-religieus
1,1 miljard
Hindoeïsme
900 miljoen
Boeddhisme
415 miljoen
Taoïsme
225 miljoen
Sikhisme
23 miljoen
Jodendom
14 miljoen
Jehovah's Getuigen
7 miljoen
Bahá'í
6 miljoen
Jainisme
5 miljoen

Religie op zichzelf is een paradigma en vormt een belangrijk deel van ons referentiekader. Hoewel de meeste religies in de basis hetzelfde nastreven, namelijk het zoeken naar betekenisvolle verbindingen waarbij meestal een hogere macht of Opperwezen centraal staat, is de invulling en het uitdragen van religies anders. Een enkel voorbeeld hiervan is de Bijbel in het Christendom en de Koran bij de Islam.

Wetenschap
Naast religie staat de hedendaagse wetenschap. Hoewel de wetenschap een geheel eigen paradigma is, heeft zij een grote invloed op ons eigen referentiekader. In onze huidige tijd wordt door veel mensen de wetenschap voor waarheid aangenomen. ‘Als het wetenschappelijk onderzocht is, moet het wel waar zijn’ is de gedachte hierbij. Door de publicaties van de wetenschap worden overtuigingen aangeleerd die ons denken en handelen beïnvloeden. Zo zou het tegenwoordig beter zijn legio voedingsmiddelen niet meer te eten omdat we er kanker van kunnen krijgen.

Leefomgeving
De plaats waar we opgroeien is medebepalend voor de vorming van ons referentiekader. Dit heeft voornamelijk te maken met de economische status van een werelddeel, land, regio, wijk. Iemand in Afrika, waar hongersnood een allerdaags begrip is, zal de wereld anders aanschouwen dan iemand die in Dubai met weelde opgroeit. Zo zal iemand die in het straatleven van Harlem opgroeit andere rituelen, gebruiken en overlevingsstrategieën gebruiken dan iemand die in Hollywood opgroeit. De fysieke plaats waar we opgroeien, bepaalt hiermee voor een groot gedeelte ons referentiekader.

Media
De wereld is zoals de media hem presenteert. Misschien een riskante uitspraak maar biedt stof tot nadenken. Wanneer media enkel beelden over de wereld laat gaan van oorlogen, rampen en economische depressies dan wordt het wereldbeeld beperkt neergezet. Echter krijgen we geen andere beeld voorgespiegeld dan worden deze beelden op een gegeven moment de werkelijkheid. Een voorbeeld hiervan is het niet meer alleen over straat durven lopen in onze eigen buurt met het feit dat we overvallen of aangerand kunnen worden. Wellicht terecht, alleen een groot gedeelte van deze conditionering, wordt gevormd door de media.

Bewustwording over je referentiekader geeft mogelijkheden om keuzemogelijkheden te creëren voor de toekomst. Ben daarom nieuwsgierig naar je eigen rugzak. Daar ligt de sleutel van ontwikkeling.